Op 2 april opende De Morgen met een artikel onder de titel “Vlaamse werkloze man stilaan een zeldzaamheid”, naar aanleiding van een persconferentie van Vlaams minister van Werk Frank Vandenbroucke. De cijfers van de VDAB geven aan dat de werkloosheidsgraad met 6,32% in maart 2008 gedaald is tot een laagterecord. Vooral bij mannen daalt de werkloosheidsgraad spectaculair tot 4,9%. Volgens sommigen komen we zeer dicht in de buurt van algemene tewerkstelling en wordt het vinden van werknemers een groter probleem dan werkloosheid.
Een klein onderzoek naar de verschillen in tewerkstelling naar nationaliteit en etniciteit levert gegevens op die nogal makkelijk onder de oppervlakte van dit cijfer verdwijnen. Als we kijken waar de afname van de werkloosheid zich situeert, dan zien we dat voor alle “etnische” subgroepen die buiten het Europa van de 17 vallen, de gemiddelde afname van 9,1% bij lange niet gehaald wordt. Op kleine schommelingen na is het aandeel van deze groepen in de werkloosheidscijfers in de voorbije 5 jaar onveranderd gebleven, terwijl dit bij EU-17 burgers gestaag daalde.
De werkloosheidsgraad is ook om andere redenen een onvolledige en vaak misleidende indicator. De werkloosheidsgraad geeft de verhouding aan tussen werklozen en actieve bevolking (werkzoekenden + werkenden). Omdat hij weet hoe gemakkelijk mensen uit de werkloosheidsstatistieken kunnen worden geweerd, pleit Frank Vandenbroucke ervoor naar de werkgelegenheidsgraad te kijken. Die toont hoeveel procent van de mensen op beroepsactieve leeftijd echt werken. De werkgelegenheidsgraad geeft inderdaad reeds een geheel ander beeld: zij ligt op 65%.
Gaan we dan kijken naar verschillen tussen autochtonen en allochtonen, zien we een nog duidelijkere en diepere kloof. Op dit vlak vinden we helaas geen cijfers voor Vlaanderen, alleen voor België. In 2004 bedroeg de Belgische werkgelegenheidsgraad 62% tegenover 50% bij niet-Belgen. Worden deze cijfers nog eens opgesplitst in Europese en niet-Europese niet-Belgen, dan blijkt dat dit nog verscherpt wordt. De situatie van de eersten is namelijk nog net iets beter dan die van autochtonen en trekt het gemiddelde gevoelig omhoog. Bij niet EU-mannen kwam de werkgelegenheidsgraad in de afgelopen 20 jaar nooit boven de 50% (Belgen: 65 à 70%), vrouwen haalden geleidelijk aan de 25% in 2006.
Een studie van het steunpunt gelijkekansenbeleid uit 2004 bevestigt al deze trends, maar is vooral interessant omdat ze verder kijkt dan de actuele nationaliteit. Zowel bij genaturaliseerden als bij niet-EU-burgers is de werkloosheidsgraad een veelvoud van de autochtone. Turken en Marokkanen halen een werkgelegenheidsgraad van 26%, andere niet-EU-burgers 38% en tot Belg genaturaliseerden komen net aan de voor niet-Belgen gemiddelde 50%. Dit alles staat in schril contrast tegenover de gemiddelde 61% werkgelegenheidsgraad bij autochtone Belgen.
Het is duidelijk dat op Belgisch niveau allochtonen ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt en dat de werkloosheidsgraad bij deze groep desondanks beduidend hoger is. Weinig doet vermoeden dat dit in Vlaanderen anders zou zijn. Ondanks de afname van de werkloosheidsgraad zien we dat werkloze nieuwe Vlamingen niet zeldzamer worden.
Bronnen:
MENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE
FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie: Trends op de arbeidsmarkt tussen 1986 en 2006, http://www.statbel.fgov.be/press/pr094_nl.pdf
Steunpunt Gelijkekansenbeleid: Arbeidsmarktpositie, http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*SGK&n=60737
VDAB: Commentaar bij de werkzoekendencijfers van maart 2008, http://www.vlaanderen.be/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&blobtable=Bestand_C_Blobs&blobheadervalue1=attachment%3B+filename%3DP+080401+Commentaar+bij+werkzoekencijfers.pdf&blobkey=id&blobheadername1=Content-Disposition&blobwhere=1205993258066&blobheader=application%2Fpdf
Koning Boudewijnstichting, Centrum voor Gelijkheid van Kansen: Belgische debatten voor een migratiebeleid, Facts and figures Februari 2008, http://boudewijnstichting.net/uploadedFiles/KBS-FRB/3)_Publications/PUB2008_1783_MigratieBeleid_Facts.pdf
Algemene directie werkgelegenheid en arbeidsmarkt, DE IMMIGRATIE IN BELGIË: AANTALLEN, STROMEN EN ARBEIDSMARKT Rapport 2006, http://www.meta.fgov.be/WorkArea/showcontent.aspx?id=4318
www.vdab.be/trends en statistieken